วัดบรรพตมโนรมย์
มุกดาหารเป็นจังหวัดเล็กๆ ในภาคพื้นอีสานที่แยกออกมาจากจังหวัดนครพนม ในปีพุทธศักราช ๒๕๒๕ เพื่อความคล่องตัวในการปกครองและความมั่นคง พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นเนินเขาและป่าไม้ มีชายฝั่งตะวันออกติดแม่น้ำโขง ซึ่งตรงข้ามกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ณ บ้านผาชัน ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร ดินแดนที่คละเคล้าไปด้วยโขดหินดานมีเนินเขาสูงชันทั่วไปแม้กระทั่งในวัดบรรพตมโนรมย์แห่งนี้
บางท่านเชื่อว่าที่แห่งนี้เคยเป็นที่ทำภาวนาของฤาษีหรือนักพรตมาก่อน วัดบรรพตมโนรมย์ สร้างเมื่อปี ๒๕๑๓ มีพื้นที่ ๖๘ ไร่ ต่อมาได้ขยายพื้นที่เพิ่มขึ้นอีก ๕ ไร่ ชาวบ้านเรียกวัดนี้ว่า วัดผาชัน หรือเรียกตามลำห้วยที่อยู่ใกล้วัดว่า วัดห้วยผาชัน ต่อมาเมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๗ จึงได้ขอตั้งชื่ออย่างเป็นทางการว่า วัดบรรพตมโนรมย์ โดยเจ้าอาวาสรูปแรกท่านได้สร้างวัดจากพื้นที่รกร้างเต็มไปด้วยโขดหินกลางป่า ทำการหักร้างถางโพง ปลูกต้นไผ่และต้นไม้ใหญ่อื่นๆเพื่อให้ความร่มรื่นและสวยงาม
อุโบสถวัดบรรพตมโนรมย์
อุโบสถเป็นอาคารก่ออิฐ
อุโบสถเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสีขาวตกแต่งลำยองหลังคาเชิงชายและส่วนประกอบอื่นๆด้วยกระเบื้องดินเผาเคลือบเงาสีน้ำตาลเข้ากับบรรยากาศของป่าและชนบท แต่รูปแบบอาคารเป็นแบบวัดเมืองประยุกต์ศิลปะของทางเหนือ อีสาน และภาคกลางเข้าด้วยกัน เป็นทรงจตุรมุขหลังคาลด ๓ ชั้นยอดปราสาท
หน้าบรรณของอาคารอุโบสถแต่ละด้านประดิษฐ์ลายตกแต่งแตกต่างกัน หน้าบรรณด้านหน้าเป็นตราธรรมจักรสัญลักษณ์แห่งการประกาศพระพุทธศาสนา หน้าบรรณด้านขวาเป็นรูปหมอเฒ่าหรือหมอชีวกโกมารทัต หน้าบรรณด้านหลังเป็นรูปพระธาตุพนม แสดงความหมายว่าจังหวัดมุกดาหารได้แยกออกมาจากจังหวัดนครพนม และหน้าบรรณด้านซ้ายเป็นรูปดวงแก้วมุกดาหารในบุษบก มีรูปกินรีอยู่ซ้าย-ขวา หมายถึง ท้าวกินนรีเจ้าลาวผู้สร้างเมืองมุกดาหาร
พระประธานภายในอุโบสถวัดบรรพตมโนรมย์
พระประธานปางมารวิชัย
ที่บานประตูและบานหน้าต่างทุกบาน แต่งเป็นลายธรรมจักรในซุ้มบันแถลง ทุกบันไดทางขึ้นโบสถ์แต่งเป็นรูปพณานาคสามเศียร ตามคตินิยมที่พญานาคเป็นผู้เฝ้ารักษาศาสนสถาน อุโบสถแห่งนี้มีความงามโดดเด่น แปลกตากว่าโบสถ์ที่เคยพบเห็นทั่วไป แสดงถึงความตั้งใจอย่างมากในการก่อสร้าง เพื่อให้เป็นศาสนสถานของชุมชนในท้องถิ่นบ้านไร่เมืองดงแห่งนี้
พระประธานเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยปูนปั้นได้สร้างขึ้นก่อนการสร้างวัด มีผู้ประจักษ์ถึงความศักดิ์สิทธิ์ขององค์พระประธาน จึงเป็นที่นับถือและได้สร้างเป็นวัดต่อมา หลังจากที่สร้างอุโบสถแล้วเสร็จในปีพุทธศักราช ๒๕๒๑ เป็นต้นมา ทางวัดโดยเจ้าอาวาสก็ได้จัดให้มีการปฏิบัติธรรมอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยใช้อาคารปฏิบัติธรรมหลังใหญ่
อาคารปฏิบัติธรรมของวัดบรรพตมโนรมย์
อาคารปฏิบัติธรรม
เริ่มตั้งแต่วันขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๑ ของทุกปี มีผู้มาปฏิบัติธรรมคราวละมากๆในบางโอกาส ถือได้ว่าเป็นวัดที่จัดปฏิบัติธรรมเป็นกิจลักษณะวัดแรกของจังหวัดมุกดาหาร ท่านสอนโดยเน้นมหาสติปัฏฐานสูตร ให้ระลึกรู้ตัวอยู่เสมอ ไม่ว่านั่ง ยืน นอน เดิน ก็ได้เกิดบารมีเป็นที่เกรงขาม แม้เป็นวัดเล็กๆอยู่กลางป่า กลางเขาแต่ความตั้งใจมุ่งมั่นในการเผยแผ่ธรรมะขององค์พระสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำให้มีผู้เข้ามาศึกษาอบรมหรืออย่างน้อยก็หาเวลามาพักผ่อนสงบใจ ถือได้ว่าวัดบรรพตมโนรมย์เป็นวัดของชาวบ้านโดยแท้